Μάθετε για τη σημασία του υγιούς δέρματος, τα έλκη δέρματος και τους τρόπους αντιμετώπισής τους

Το δέρμα είναι από τα σημαντικότερα όργανα του σώματος και πρέπει να το φροντίζετε καθημερινά, ανεξαρτήτως ηλικίας. 

Οι λειτουργίες του δέρματος

• Προστατεύει – το δέρμα προστατεύει το σώμα σας και τα όργανα από τραυματισμούς και αποτελεί φραγμό σε μικρόβια αποτρέποντας τις λοιμώξεις.

• Ρυθμίζει τη θερμοκρασία – το δέρμα ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματός σας, διατηρώντας το νερό στο εσωτερικό του. Επίσης δροσίζει το σώμα σας μέσω της διαπνοής (εφίδρωσης) όταν χρειάζεται.

• Αποτελεί μέσο για την αίσθηση της αφής – το δέρμα επιτρέπει να αισθανόμαστε ερεθίσματα από το περιβάλλον όπως ζέστη, κρύο, πόνο και οτιδήποτε έρχεται σε επαφή με αυτό.

• Εκκρίνει ουσίες – οι ιδρωτοποιοί αδένες στο δέρμα παράγουν έλαια για τη λίπανση του δέρματος ώστε να παραμείνει υγιές.

Το υγιές δέρμα είναι:

• Ομαλό, χωρίς ασυνέχειες στην επιφάνειά του
• Ζεστό, αλλά όχι υπερβολικά
• Καθρέπτης ενός υγιούς σώματος

Το υγιές δέρμα δεν είναι:          

• Ερυθρό
• Σκληρό
• Απολεπισμένο
• Κνησμώδες
• Ξηρό
• Ερεθισμένο

εικονίδιο

Η τακτική φροντίδα του δέρματος – όπως μεταξύ άλλων το πλύσιμο, η ενυδάτωση και ο έλεγχος  – μπορεί να συμβάλει σημαντικά στη διατήρηση ενός υγιούς δέρματος και στην πρόληψη δερματολογικών προβλημάτων. 

Βήμα 1: Καθαρίστε το δέρμα σας  

1. Χρησιμοποιείτε ένα ήπιο καθαριστικό δέρματος με ισορροπημένο pH και ένα μαλακό πανί ή ένα μαντηλάκι καθαρισμού μίας χρήσης για να καθαρίσετε το δέρμα σας.
2. Κάντε ντους ή μπάνιο με ζεστό, όχι καυτό νερό. ΣΥΜΒΟΥΛΗ: Αποφύγετε σκληρά σαπούνια όπως μπάρες σαπουνιού και αντιμικροβιακά σαπούνια χεριών. Μπορούν να ξηράνουν το δέρμα και να το καταστρέψουν¹.
3. Σκουπίστε το δέρμα σας με ήπιες κινήσεις (ταμποναριστά) για να στεγνώσει. Μην το τρίβετε.

Βήμα 2: Ενυδατώνετε το δέρμα σας

1. Χρησιμοποιείτε ενυδατικές κρέμες ή λοσιόν μετά το μπάνιο για να αποφύγετε την ξηροδερμία.
2. Βεβαιωθείτε ότι εφαρμόζετε το προϊόν σε όλες τις περιοχές του σώματός σας. ΣΥΜΒΟΥΛΗ: Η ξηροδερμία μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή του δέρματος². Η ενυδάτωση του δέρματός σας είναι ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγετε προβλήματα όπως ρωγμές, πόνος, κνησμός και εξίδρωση/εξέλκωση. Να θυμάστε ότι χρειάζεται να χρησιμοποιείτε προϊόντα που περιέχουν όσο το δυνατόν λιγότερα συστατικά, καθώς υπάρχει μικρότερη πιθανότητα δερματικού ερεθισμού και αλλεργικών συμπτωμάτων³. 

Βήμα 3: Ελέγχετε τακτικά το δέρμα σας 

1. Αναζητάτε αλλαγές στο χρώμα, το μέγεθος και το σχήμα των ελιών. Αναζητάτε περιοχές που ξεφλουδίζουν, είναι κόκκινες, ερεθισμένες, σπασμένες ή με φαγούρα⁴.
2. Επισκεφθείτε τον ιατρό ή τον νοσηλευτή σας εάν παρατηρήσετε κάποιες από αυτές τις αλλαγές ή αν παρατηρήσετε έλκη ή τραύματα που δεν επουλώνονται.

Προϊόντα Coloplast για γενική φροντίδα δέρματος

• Atrac-Tain® – Κρέμα φροντίδας διαβητικού ποδιού ή άλλων μορφών ξηροδερμίας παθολογικής αιτιολογίας.
• Conveen® Protact – Κρέμα προστασίας και πρόληψης δερματικών ερεθισμών.

Οι τρεις πιο συνήθεις τύποι έλκους ποδός είναι:

• Φλεβικά έλκη ποδός (70%)
• Αρτηριακά έλκη ποδός (10%) 
• Μικτά φλεβικά και αρτηριακά έλκη ποδός (10–15%) 

Φλεβικά έλκη ποδός

Τα φλεβικά έλκη ποδός προκαλούνται είτε από δυσλειτουργία των φλεβικών βαλβίδων είτε από ανεπαρκή λειτουργία του γαστροκνήμιου μυ ως μυϊκή αντλία. Και στις δύο περιπτώσεις, το αίμα δεν επιστρέφει επαρκώς στην καρδιά. Αυτό οδηγεί σε υψηλότερη φλεβική πίεση που μπορεί να προκαλέσει αύξηση του μεσοκυττάριου υγρού και κατά συνέπεια οίδημα. Ένα αυξημένο επίπεδο υγρών στο μεσοκυττάριο διάστημα μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή των κυττάρων και δημιουργία έλκους. Για αυτόν τον λόγο η πιεστική περίδεση είναι ένα απαραίτητο μέρος της θεραπείας φλεβικών ελκών ποδός.

Τα φλεβικά έλκη ποδός συνήθως βρίσκονται στην κνήμη και την πέριξ περιοχή και χαρακτηρίζονται από:

• Ακανόνιστο σχήμα
• Καφέ χρωματισμό στην περιοχή του δέρματος γύρω από το έλκος (συχνά με έκζεμα)
• Φυσιολογικό σφυγμό ποδός

Τα φλεβικά έλκη ποδός είναι συχνά επώδυνα, ειδικά κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η ανύψωση του ποδιού μπορεί να ανακουφίσει από τον πόνο.

Αρτηριακά έλκη

Τα αρτηριακά έλκη ποδός προκαλούνται λόγω ανεπαρκούς παροχής αίματος στο πόδι ή το πέλμα λόγω αρτηριοσκλήρωσης. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να μειώνεται η παροχή οξυγόνου και θρεπτικών συστατικών στα κύτταρα, οδηγώντας σε νέκρωση του ιστού και τη δημιουργία ελκών.
Τα αρτηριακά έλκη δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με πιεστική περίδεση, ενώ συχνά χρειάζονται αγγειοχειρουργική επέμβαση.

Τα αρτηριακά έλκη εντοπίζονται συχνότερα στο πέλμα, στην κνήμη και την πέριξ περιοχή και χαρακτηρίζονται από:

• Αρκετά κανονικό σχήμα
• Ατροφικό, ωχρό δέρμα γύρω από το έλκος
• Ασθενή σφυγμό ποδός 

Τα αρτηριακά έλκη μπορεί να είναι πολύ επώδυνα, ειδικά σε κατάσταση ηρεμίας.

Μικτά φλεβικά και αρτηριακά έλκη ποδός 

Τα μικτά φλεβικά και αρτηριακά έλκη ποδός είναι έλκη που προκαλούνται από φλεβική και αρτηριακή νόσο. Η πλειοψηφία των ασθενών που έχουν διαγνωστεί με μικτά φλεβικά/αρτηριακά έλκη αρχικά εμφανίζουν φλεβικά έλκη και στη συνέχεια, με το πέρασμα του χρόνου, αναπτύσσουν και αρτηριακή ανεπάρκεια.

Θεραπεία

Τα φλεβικά έλκη ποδός θα πρέπει κανονικά να αντιμετωπίζονται με διαβαθμισμένη πιεστική περίδεση. Ωστόσο, δεν μπορούν όλοι οι ασθενείς να ανεχθούν αυξημένη πίεση στο άκρο. Τα έλκη μικτής αιτιολογίας είναι πιθανό να χρειάζονται μικρότερο επίπεδο πίεσης. Τα αρτηριακά έλκη ποδός δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με πιεστική περίδεση.

Τα επιθέματα για έλκη ποδός θα πρέπει να προσφέρουν ανώτερη διαχείριση του εξιδρώματος και να έχουν τη δυνατότητα να απορροφήσουν και να συγκρατήσουν το εξίδρωμα ακόμη και όταν εφαρμόζεται πιεστική περίδεση (φλεβικά έλκη ποδός). Στα προτεινόμενα επιθέματα περιλαμβάνονται το Biatain Silicone αφρώδες επίθεμα σιλικόνης, τo Biatain αφρώδες επίθεμα μη κολλητικό και Biatain Super υδροτριχοειδικό επίθεμα μη κολλητικό.

Ένα επίθεμα με προσθήκη Αργύρου, όπως το Biatain Silicone Ag ή το Biatain Ag, μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη ή την αντιμετώπιση πιθανής λοίμωξης του έλκους.

Αν το έλκος είναι επώδυνο, ένα αφρώδες επίθεμα υγρής μεθόδου επούλωσης με προσθήκη ιμπουπροφαίνης, όπως το Biatain Ibu αποτελεί μία καλή επιλογή. Η χρήση του Biatain Ibu για έλκη ποδός υποστηρίζεται από αρκετές τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες (1-3).

Σύμφωνα με στατιστικά δεδομένα ένα ποσοστό των διαβητικών ασθενών που αγγίζει το 15% είναι πιθανό να αναπτύξει έλκος ποδός σε κάποιο στάδιο της ζωής του. Τα διαβητικά έλκη έχουν αρνητική επίδραση στη ζωή των ασθενών και είναι εξαιρετικά επιρρεπή σε λοιμώξεις, κάτι το οποίο συχνά οδηγεί σε ακρωτηριασμό. Αυτό καθιστά πολύ σημαντική την αντιμετώπιση των λοιμώξεων όσον αφορά τη διαχείριση του διαβητικού έλκους.

Η επιτυχής αντιμετώπιση ενός έλκους διαβητικού ποδιού απαιτεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση γεγονός που περιλαμβάνει την αναγνώριση της αιτίας, την παρακολούθηση της εξέλιξης και τη συνεχή αξιολόγηση της θεραπείας.

Οι κύριες αιτίες των ελκών διαβητικού ποδιού είναι οι εξής: 

• Νευροπάθεια
• Ανεπαρκής παροχή αίματος (ισχαιμία)

Νευροπάθεια

Η νευροπάθεια είναι η πιο συχνή πάθηση του διαβητικού ποδιού και προκαλείται από βλάβη στα νεύρα των κάτω άκρων. Είναι χρόνια πάθηση και μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια της αισθητικότητας, η οποία αυξάνει τον κίνδυνο τυχαίων τραυματισμών και επώδυνου ποδός. Η θεραπεία περιλαμβάνει την φροντίδα του ποδιού και τη χρήση ειδικών υποδημάτων. 

Ένα έλκος πίεσης (έλκος από κατάκλιση) είναι μια τοπική εξέλκωση στο δέρμα ή/και τον υποκείμενο ιστό, συνήθως πάνω από οστικές προεξοχές. Αυτός ο τύπος έλκους είναι το αποτέλεσμα πίεσης ή πίεσης σε συνδυασμό με διάτμηση (2). Η πίεση που ασκείται τοπικά εμποδίζει τη σωστή κυκλοφορία του αίματος και προκαλεί καταστροφή των κυττάρων, νέκρωση των ιστών και ανάπτυξη ελκών. Οι χρήστες αναπηρικού αμαξιδίου ή τα κλινήρη άτομα (για παράδειγμα έπειτα από εγχείρηση ή τραυματισμό) είναι περισσότερο επιρρεπή.

Κύρια αιτία νοσηρότητας

Τα έλκη πίεσης είναι η κύρια αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας, ειδικά για άτομα με μειωμένη αισθητικότητα, κατακεκλιμένα ή προχωρημένης ηλικίας. Τα σημεία που αναπτύσσονται πιο συχνά έλκη πίεσης είναι πάνω από οστικές προεξοχές, όπως οι αγκώνες, οι πτέρνες, τα ισχία, οι αστράγαλοι, οι ώμοι, η πλάτη και το πίσω μέρος του κεφαλιού.

Σταδιοποίηση

Τα έλκη πίεσης σταδιοποιούνται σύμφωνα με το βαθμό της ιστικής βλάβης που παρατηρείται. Το 2009, οι EPUAP και NPUAP συμφώνησαν στην παρακάτω σταδιοποίηση (3):

Κατηγορία/Στάδιο Ι: Μη λευκάζον ερύθημα ακέραιου δέρματος

Γλουτοί, Στάδιο Ι, NPUAP copyright & χρησιμοποιείται κατόπιν αδείας.

Ακέραιο δέρμα με μη λευκάζον τοπικό ερύθημα, συνήθως πάνω από μία οστική προεξοχή. Ενδέχεται να υπάρχει επίσης αποχρωματισμός του δέρματος, θερμότητα, οίδημα, σκληρότητα ή πόνος. Το σκουρόχρωμο δέρμα ενδέχεται να μην έχει ορατή λεύκανση.

Κατηγορία/Στάδιο ΙΙ: Απώλεια μερικού πάχους δέρματος ή φλύκταινα

Γλουτοί, Στάδιο ΙΙ, NPUAP copyright & χρησιμοποιείται κατόπιν αδείας.

Απώλεια μερικού πάχους της επιδερμίδας που παρουσιάζεται ως ρηχό ανοικτό έλκος με ροδοκόκκινο πυθμένα έλκους, χωρίς σηπτικούς ιστούς. Ενδέχεται επίσης να παρουσιάζεται ως άθικτη ή ανοικτή/διαρρηχθείσα γεμάτη με ορό ή γεμάτη οροαιματώδες υγρό φλύκταινα.

Κατηγορία/Στάδιο ΙΙΙ: Ολικού πάχους απώλεια δέρματος (ορατός λιπώδης ιστός)

Ισχίο, Στάδιο ΙΙΙ, NPUAP copyright & χρησιμοποιείται κατόπιν αδείας.

Ολικού πάχους απώλεια ιστού. Το υποδόριο λίπος ενδέχεται να είναι ορατό, αλλά χωρίς να υπάρχει εκτεθειμένο οστό, τένοντας ή μυς. Μπορεί να υπάρχουν κάποιοι σηπτικοί ιστοί. Ενδέχεται να περιλαμβάνει κοιλότητα και σπηλαιώσεις.

Κατηγορία/Στάδιο IV: Ολικού πάχους απώλεια ιστού (ορατός μυς/οστό)

Ιεροκοκκυγική περιοχή, Στάδιο IV, NPUAP copyright & χρησιμοποιείται κατόπιν αδείας.

Ολικού πάχους απώλεια ιστού με εκτεθειμένο οστό, τένοντα ή μυ. Μπορεί να υπάρχουν σηπτικοί ιστοί ή εσχάρες. Συχνά περιλαμβάνουν κοιλότητα και σπηλαιώσεις.

Θεραπεία (2,3)

• Η πίεση πρέπει να μειωθεί ή να αρθεί με κατάλληλα μέτρα.
• Η φροντίδα του έλκους πρέπει να περιλαμβάνει:

1. Απομάκρυνση των νεκρώσεων.
2. Κατάλληλο καθαρισμό του έλκους και του περιβάλλοντος δέρματος.
3. Χρήση κατάλληλων επιθεμάτων υγρής μεθόδου επούλωσης.

Τα κατάλληλα επιθέματα για τη φροντίδα ελκών πίεσης είναι αφρώδη ή αλγηνικά επιθέματα που προσφέρουν ανώτερη διαχείριση του εξιδρώματος, όπως το Biatain αφρώδες επίθεμα κολλητικό ή το Biatain Alginate αλγηνικό επίθεμα. Ένα επίθεμα με προσθήκη Αργύρου όπως το Biatain Ag ή το Biatain Alginate Ag μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη ή την αντιμετώπιση της λοίμωξης του έλκους.

Αν το έλκος είναι επώδυνο, ένα αφρώδες επίθεμα υγρής μεθόδου επούλωσης με προσθήκη ιμπουπροφαίνης, όπως το Biatain Ibu αποτελεί μία καλή επιλογή. Η χρήση του Biatain Ibu υποστηρίζεται από πολλές τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες. (4-6)

Το οξύ τραύμα είναι ένας τραυματισμός που προκαλεί λύση της συνεχείας του δέρματος και μερικές φορές του βαθύτερου ιστού. Τα τραύματα ταξινομούνται σε δύο κύριους τύπους:

• Οξέα τραύματα όπως εκδορές, σκισίματα, διατρήσεις ή δήγματα και εγκαύματα.
• Χειρουργικά τραύματα που προκύπτουν από χειρουργικές επεμβάσεις.

Οξέα τραύματα – ενδείξεις και συμπτώματα

• Ένα κόψιμο ή σκίσιμο στο δέρμα.
• Αιμορραγία, οίδημα, πόνος ή/και δυσκολία στην κίνηση της πληγείσας περιοχής.
• Ενδέχεται να υπάρχουν ρύποι ή ξένα σώματα μέσα στο τραύμα.
• Το εξίδρωμα είναι υπό κανονικές συνθήκες καθαρό.
  
  

Θεραπεία

Τα μεγάλα ή με βάθος οξέα τραύματα με έντονη αιμορραγία χρειάζονται άμεση ιατρική φροντίδα για να σταματήσει η αιμορραγία και να εντοπιστεί πιθανή βλάβη σε ζωτικά όργανα ή ιστούς.

Τα ξένα σώματα θα πρέπει να απομακρυνθούν από το τραύμα και ο νεκρωτικός ιστός να αφαιρεθεί χειρουργικά, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε λοίμωξη και καθυστερημένη επούλωση του τραύματος. Ο καθαρισμός του τραύματος με καθαρό νερό ή αντισηπτικά μπορεί να βοηθήσει.

Η παραγωγή εξιδρώματος αποτελεί μέρος της φυσικής διαδικασίας επούλωσης (1), αλλά πρέπει να διαχειριστεί κατάλληλα. Τα επίπεδα εξιδρώματος είναι συχνά υψηλά κατά τη διάρκεια της φλεγμονώδους φάσης της επούλωσης του τραύματος και η διαρροή του εξιδρώματος από το επίθεμα μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο περιβάλλον δέρμα. Το περίσσιο εξίδρωμα του τραύματος πρέπει να απορροφηθεί και να γίνει η διαχείρισή του με ένα επίθεμα που προάγει την υγρή μέθοδο επούλωσης. Αυτό προάγει τη διαδικασία επούλωσης και μειώνει τον σχηματισμό ουλής. (2-3)

Με κατάλληλη φροντίδα, τα μικρότερα οξέα τραύματα κανονικά θα επουλωθούν μέσα σε μέρες ή εβδομάδες ανάλογα με το μέγεθος, το βάθος και τη θέση τους.

Τα κατάλληλα επιθέματα για οξέα τραύματα είναι επιθέματα με ανώτερη διαχείριση του εξιδρώματος που προάγουν την υγρή μέθοδο επούλωσης. Σε αυτά περιλαμβάνονται τα εξής: το Biatain Silicone αφρώδες επίθεμα σιλικόνης, το Biatain αφρώδες επίθεμα κολλητικό ή το Comfeel Plus υδροκολλοειδές επίθεμα. Αν η πληγή είναι επώδυνη, μπορεί να χρησιμοποιηθεί το Biatain Ibu. Σε περίπτωση λοίμωξης, το Biatain Silicone Ag αφρώδες επίθεμα σιλικόνης με Άργυρο ή το Biatain Ag αφρώδες επίθεμα με Άργυρο κολλητικό αποτελούν κατάλληλη επιλογή.

Γιατί ορισμένα οξέα τραύματα εξελίσσονται σε χρόνια έλκη;

Αν ένα άτομο έχει μια πάθηση που επηρεάζει το κυκλοφορικό σύστημα ή/και την ανοσολογική απόκριση, οι φυσιολογικές διαδικασίες επούλωσης του τραύματος ενδέχεται να διαταραχθούν με αποτέλεσμα το τραύμα να εξελιχθεί σε χρόνιο έλκος. Τα χρόνια έλκη συχνά ορίζονται από την υποκείμενη πάθηση που εμποδίζει την επούλωσή τους, όπως έλκη ποδός, τα έλκη διαβητικού ποδιού ή τα έλκη πίεσης (κατακλίσεις).